Skalp jest jednym z miejsc najczęstszego występowania chorób skóry. Atakują go m.in.: łupież, grzybica, łuszczyca, czy też ŁZS. Szacuje się, że dolegliwości związane z Łojotokowym Zapaleniem Skóry (ang. seborrheic dermatitis) mogą dotyczyć nawet 1-3% populacji, a więc ok. 200 mln ludzi na całym świecie.[1]
Problem ŁZS jest wyjątkowo złożony – jest to choroba przewlekła i nawracająca, o stale niejasnej, etiologii.[3] Zarówno Łojotokowe Zapalenie Skóry, jak i nadmierny łojotok niosą ze sobą liczne objawy, a także dyskomfort natury fizycznej i psychicznej. Kluczowym jest, aby po rozpoznaniu pierwszych z nich, pacjent znalazł się pod opieką specjalisty, celem wprowadzenia odpowiedniej kuracji dermotrychologicznej.
Etiologia ŁZS
Na występowanie ŁZS może wpłynąć wiele różnych czynników, w tym, w szczególności, czynniki uwarunkowane: genetycznie, hormonalnie, immunologicznie i środowiskowo.[3]
Coraz częściej mówi się, także że jednym z warunków predysponujących powstawanie ognisk chorobowych jest drożdżak Malesezzia spp. Powszechnie wchodzi on w skład naturalnej mikroflory skóry, jednak w przypadku wystąpienia patofizjologii – gdy mikrobiom pacjenta zostaje zaburzony, dochodzi do jego nadmiernego namnażania się. Efektem ubocznym tego zjawiska są metabolity (kwasy tłuszczowe) wywołujące stany zapalne.[2,4]
Proliferacji drożdżaka szczególnie sprzyja środowisko łojotokowe, zwykle występujące przy zaburzeniach hormonalnych. W związku z tym ŁZS najczęściej dotyka mężczyzn w młodym wieku. Nie jest to jednak regułą, na Łojotokowe Zapalenie Skóry może zachorować każdy z nas niezależnie od płci, czy też wieku.[1]
Problemu ŁZS nie należy ograniczać do wzmożonej produkcji Malesezzi – wystąpienie choroby może wiązać się także z nadmierną reakcją autoimmunologiczną organizmu, dodatkowo, naturalna bariera hydrolipidowa skóry pacjenta może być osłabiona genetycznie.[3]
Następnym czynnikiem działającym szczególnie prozapalnie jest zaburzona mikroflora jelitowa i składające się na nią: uboga dieta, nadmiar alkoholu, leków, niedobory witamin i kwasów tłuszczowych.
Objawy ŁZS
Objawy Łojotokowego Zapalenie Skóry jest łatwo pomylić z objawami charakterystycznymi dla innych chorób. Cechują je czerwone, koliste plamy i rumień, występujący w okolicach skóry owłosionej, w szczególności, na: klatce piersiowej, szyi, pachwinach, skórze głowy i twarzy.[3]
Zmiany te zwykle pokrywa charakterystyczna biało-żółta łuska, będąca zlepkiem martwego naskórka. W zależności od nasilenia choroby może być ona sucha – krusząca się, samodzielnie odpadająca, lub mokra – sącząca się. Długo utrzymujący się, bądź zaniedbany, stan zapalny po czasie prowadzi do nadżerek i przeczosów. Te z kolei osłabiają kondycję mieszków włosowych i pośrednio stają się przyczyną nadmiernego wypadania włosów z miejsc objętych chorobą. Zmianom chorobowym towarzyszy dokuczliwy świąd.[2]
Kuracja ŁZS
Podstawą leczenia każdej choroby jest wpierw jej prawidłowe rozpoznanie. Wszelkich dermatoz nie należy diagnozować samodzielnie, przy wystąpieniu pierwszych objawów warto skonsultować się ze specjalistą (dermatologiem lub trychologiem). Błędne sklasyfikowanie choroby może zaostrzyć jej stan, przyspieszyć rozwój, a także utrudnić, jej późniejszą, już prawidłową, kurację.
Jako, że ŁZS ma charakter przewlekły i nawrotowy, jego terapia będzie sprowadzać się do wyciszania stanów zapalnych i stosowania systematycznej profilaktyki.
Po obszernym wywiadzie specjalista zadecyduje o sposobie leczenia. W celu pogłębienia diagnostyki może zalecić dodatkowe badania np. hormonalne pod okiem lekarza endokrynologa. Należy pamiętać, że przyczyny ŁZS mogą być jednocześnie jednym z objawów innych nieleczonych chorób.
Przy kuracji ŁZS składniki aktywne są podawane, głównie, miejscowo w postaci szamponu lub żelu, o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym i keratolitycznym (zmiękczającym).
Do najczęściej stosowanych substancji zalicza się: cyklopiroksolaminę, ketokonazol, flutrimazol, klotrimazol.[2]
Ponadto nieestetyczna łuska, występująca przy ŁZS może być trudna do usunięcia, nawet podczas standardowego mycia głowy. Wtedy niezastąpione mogą okazać się zabiegi oczyszczająco – wyciszające wykonywane w klinikach trychologicznych. Trycholog zadba o bezpieczne i dokładne usunięcie łuski, bez szkody dla włosów i skóry głowy znajdujących się wokół stanu zapalnego.
W przypadku, gdy po kuracji zewnętrznej nie stwierdzono poprawy, wdrażana jest dodatkowa farmakoterapia na bazie: antybiotyków, retinoidów lub sterydów. O jej rozpoczęciu oraz przebiegu decyduje LEKARZ!
Holistyczne podejscie
W kuracji, a w szczególności w profilaktyce, ŁZS i innych dermatoz, kluczowe jest podejście holistyczne, obejmujące kompleksowe działania na rzecz polepszenia ogólnego stanu zdrowia. Należą do nich:
- zadbanie o gospodarkę hormonalną i układ odpornościowy,
- wdrożenie odpowiedniej diety,
- ograniczenie używek (alkohol, tytoń),
- odpowiednia suplementacja,
- pielęgnacja.
Dieta powinna być bogata w świeże warzywa i owoce, nabiał oraz rośliny strączkowe. Szczególnie ważne jest dostarczanie odpowiednich ilości selenu, cynku i witamin z grupy B, a w razie potrzeby, dodatkowa ich suplementacja. Należy unikać cukrów prostych, potraw smażonych, „fastfoodów”, a także, alkoholu, tytoniu, serów pleśniowych i ostrego jedzenia, gdyż mogą dodatkowo podtrzymywać stan zapalny. W okresie zimowym warto szczególnie skupić się na wzmacnianiu układu odpornościowego, nawrót choroby występuje najczęściej w momentach największego osłabienia organizmu.
Pielęgnacja w czasie „uśpienia” ŁZS powinna skupiać się na regularnej aplikacji preparatów przeciwgrzybicznych. Muszą być one odpowiednio dobrane i stosowane z optymalną częstotliwością, tak aby nie podrażniły skóry.[3]
Odpowiednia kuracja i profilaktyka mogą pozwolić cieszyć się długim okresem remisji i łagodnymi stanami zapalnymi podczas nawrotów.
