PCOS a kondycja włosów – Jak wspierać swoje klientki trychologiczne?

Zespół policystycznych jajników (PCOS – polycystic ovary syndrome) to endokrynopatia o niewyjaśnionej etiologii, występująca głównie u dziewcząt w okresie pokwitania i u młodych kobiet w okresie rozrodczym.

Aby stwierdzić PCOS konieczne jest spełnienie kryteriów rotterdamskich, z których w przypadku dorosłych kobiet spełnione muszą być dwa spośród trzech kryteriów, natomiast u dziewcząt w okresie dojrzewania wszystkie 3 kryteria:

  • oligoowulacja lub brak owulacji
  • stwierdzenie biochemicznych wykładników hiperandrogenizmu lub występowanie hirsutyzmu
  • stwierdzenie objętości jednego z jajników >12 ml lub wykrycie >24 pęcherzyków w jajniku w badaniu USG miednicy mniejszej

Kluczową rolę w powstawaniu PCOS przypisuje się zwiększonemu wydzielaniu hormonu luteinizującego (LH) i zwiększonej odpowiedzi komórek tekalnych na ich stymulację. W wyniku tego produkują one w nadmiarze androgeny jajnikowe, co prowadzi do zaburzenia w działaniu osi podwzgórze-przysadka i zwiększa pulsacyjne wydzielanie hormonu uwalniającego gonadotropinę (GnRH – gonadotropin-releasing hormone), a następnie również LH.

Często kobiety cierpiące na PCOS mają problem z utratą włosów, co zwykle związane jest z hiperandrogenizmem. Niestety w większości przypadków kobiety z tym schorzeniem cierpią także z powodu insulinooporności.

Zwiększona produkcja androgenów pod wpływem zwiększonej produkcji LH wpływa na zwiększenie produkcji insuliny. Insulina z kolei wpływa na zwiększoną produkcję androgenów. I tak wpadamy w błędne koło PCOS.

Nierzadko u kobiet z PCOS występuje łysienie androgenowe typu żeńskiego.

W jednej z metaanaliz z okresu między styczniem 2017 r. a czerwcem 2019 r. u 472 kobiet zdiagnozowano łysienie typu kobiecego (FPHL), z czego 38 (8%) zgłosiło rozpoznanie PCOS. Dodatkowe 15 kobiet (3,2%) zostało skierowanych do poradni endokrynologicznej z polecenia kliniki wypadania włosów. Chociaż inne typy łysienia dotykające kobiety, w tym łysienie plackowate i liszaj płaski, można zaobserwować u pacjentek z PCOS, FPHL jest szczególnie zgłaszane jako kliniczny objaw hiperandrogenizmu związanego z PCOS [1].

Jak podejść do pacjentki trychologicznej z rozpoznaniem PCOS i utratą włosów wynikającą z hiperandrogenizmu?

Wiemy, że ludzki organizm działa jak naczynia połączone. Kiedy w jednym z naczyń pojawi się dysfunkcja, cały mechanizm przestaje działać. Potrzeba zatem holistycznego podejścia do tematu.

Konieczna może okazać się współpraca z endokrynologiem, gdyż leczenie FPHL należy rozpocząć od minoksydylu (5%), dodając inhibitory 5α-reduktazy lub antyandrogeny w przypadku znacznego wypadania włosów lub hiperandrogenizmu [2].

Większość kobiet z PCOS wykazuje także zaburzenia gospodarki cukrowo-insulinowej. Tutaj pomocne może okazać się wdrożenie metforminy, by uwrażliwić komórki na działanie insuliny. Do tego pomoc dietetyka, który dzięki dobraniu odpowiednio zbilansowanej, bogatoodżywczej diety o niskim ładunku glikemicznym pomoże naszej pacjentce wyjść z insulinooporności. Tym samym przerwane zostanie błędne koło w PCOS, bo insulina nie będzie nakręcała produkcji androgenów.

Należy uświadomić taką klientkę, że poza postępowaniem zabiegowym, które możemy wykonać jako trycholodzy konieczne jest kompleksowe podejście wymagające współpracy kilku specjalistów. Klientka musi mieć także świadomość, że sama ma realny wpływ na proces zahamowania procesu utraty włosów wpływając na swoją gospodarkę hormonalną, zmianami sposobu żywienia, często redukcją masy ciała, zmianami w stylu życia- zadbaniu o aspekt aktywności fizycznej, snu oraz regulacji rytmu dobowego.

A jakie wsparcie suplementacyjne możemy zalecić?

Na pewno na szczególną uwagę zasługiwać będzie mioinozytol. Zmniejszenie hiperinsulinemii poprzez terapię inozytolami prowadzi do zmniejszenia hiperandrogenizmu i poprawy gospodarki węglowodanowej, przerywając błędne koło w PCOS. Genazzani i wsp. w randomizowanym badaniu, w którym uwzględniono otyłe pacjentki z hiperinsulinemią, rzadko miesiączkujące i niemiesiączkujące, wykazali istotne zmniejszenie stężenia hormonu luteinizującego, a w konsekwencji – zmniejszenie stosunku LH/FSH, zmniejszenie stężenia prolaktyny, a także zmniejszenie wskaźnika HOMA (homeostatic model assessment) i stężenia insuliny w teście obciążenia glukozą [3]

Istotnym aspektem w suplementacji będą witamina D3 i kwasy omega-3 wykazujące działanie przeciwzapalne, wzrost adiponektyny, obniżenie LH (średnio 1,74 mlU/ml) oraz zmniejszenie wskaźnika LH/FSH.

Warto zadbać także o stan jelit, bo te mają realny wpływ na przebieg schorzenia. W suplementacji warto uwzględnić maślan sodu. Dodatkowo istnieją pewne szczepy bakteryjne, tj. Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei i Bifidobacterium bifidum, które w badaniach wpływały na poprawę profilu hormonów: wzrost SHGB, spadek stężeń testosteronu oraz mniejszą ilość punktów uzyskanych w skali Ferrimana Gallweya.

Kompleksowe podjeście do pacjentki z PCOS gwarantuje większy sukces terapii trychologicznej. Aspekty te należy mieć zatem na względzie.

Piśmiennictwo: [1] Polycystic ovarian syndrome in patients with hair thinning

Sonya Prasad, BA,1,* Brianna De Souza, MD,1,* Laura J. Burns, BS,1 Margaret Lippincott, MD,2,3 and Maryanne M. Senna, MD1,2 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8291365/ [2] Meta-Analysis

J Clin Endocrinol Metab. 2019 Jul 1;104(7):2875-2891.

 doi: 10.1210/jc.2018-02548.

Female Pattern Hair Loss and Androgen Excess: A Report From the Multidisciplinary Androgen Excess and PCOS Committee

Enrico Carmina 1Ricardo Azziz 2Wilma Bergfeld 3 4Héctor F Escobar-Morreale 5 6 7Walter Futterweit 8Heather Huddleston 9Rogerio Lobo 10Elise Olsen 11 12 [3] Genazzani A.D., Lanzoni C., Ricchieri F. et al. Myo-inositol administration positively affects hyperinsulinemia and hormonal parameters in overweight patients with policystic ovary syndrome. Gynecol Endocrinol 2008; 24: 139–144.


mgr. inż. Katarzyna Popko

Autorka tekstu:

Katarzyna Popko – Mgr inż. Technologii Żywności i żywienia człowieka. Dietetyk z 8-letnim doświadczeniem. Studentka Trychologii.