Mianem zaburzeń psychicznych określa się zaburzenia czynności psychicznych oraz zachowania, które stanowią źródło utrudnień w codziennym funkcjonowaniu społecznym. Fobie to z kolei formy zaburzeń lękowych, które objawiają się nasilonym odczuwaniem strachu – czy to przed określonym przedmiotem lub zwierzęciem, czy daną sytuacją. Jak pokazują statystki, cierpi na nie około 1 na 10 osób. Wyróżnić można kilka specyficznych zaburzeń psychicznych oraz fobii związanych z tematem włosów. Na czym polega każda z nich?

Trichotillomania

To zaburzenie psychiczne polegające na obsesyjnym zwijaniu, kręceniu i wyrywaniu włosów – zarówno tych na głowie, jak i na rękach, nogach czy w okolicach intymnych, a także brwi oraz rzęs. Najczęściej poprzedzone jest ono silnym napięciem emocjonalnym, które jest dla osoby chorej nie do wytrzymania. Jedynie wyrwanie włosów jest wówczas w stanie przynieść jej ulgę. Po takim incydencie, pacjent natychmiast się uspokaja. Próba powstrzymania możliwości rozładowania napięcia w taki sposób powoduje z koli stopniowe narastanie lęku i rozdrażnienia.

Jak rozpoznać, że bliska nam osoba boryka się z trichotillomanią?

Objawem tego zaburzenia mogą być mocno przerzedzony włosy, brwi i rzęsy, łyse miejsca na głowie oraz pozwijane końcówki kosmyków. Ubytki w owłosieniu wywołują u chorego wstyd, zakłopotanie, a nierzadko również poczucie braku zrozumienia ze strony otoczenia i odrzucenia przez najbliższych. Chory za wszelką cenę chce ukryć swój problem, unikając spotkań z rodziną i przyjaciółmi. Dodatkowo, pojawiać mogą się inne objawy takie, jak zaburzenia snu, problemy z koncentracją, rozdrażnienie oraz bóle głowy.
Osoby chore najczęściej wyrywają włosy w ukryciu przed innymi. Atak może mieć postać krótkiego, trwającego kilka minut epizodu lub nawet kilkugodzinnego procesu. Bezpośrednio z trichotillomanią wiąże się inna fobia, jaką jest trichofagia, czyli kompulsywny nawyk zjadania uprzednio wyrwanych i przeżutych włosów. Spożywane w nadmiarze, gromadzą się w przewodzie pokarmowym, mogąc wywoływać ból brzucha oraz niestrawność. W celu pozbycia się zbitych w kulę włosów, pacjentowi podaje się środki przeczyszczające. W skrajnych przypadkach konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna.
Z czym związane jest powstawanie trichotillomanii? Jak pokazały badania, wpływ na to ma w dużej mierze wzmożona aktywność układu serotoninergicznego. Naukowcy zwrócili szczególną uwagę na jeden z genów – SLITRK1, którego mutacje mogą być przyczyną tej uciążliwej choroby. Odgrywa on kluczową rolę w tworzeniu połączeń pomiędzy neuronami. Jeżeli są one wadliwe, dojść może do powstawania trichotillomanii. Zachowania tego typu mogą być wywołane przez pojawienie się stresowej sytuacji, wydarzenia traumatyczne – czy to z przeszłości czy obecne, gwałtowną separację od osób bliskich lub uszkodzenia mózgu. Trichotillomania często towarzyszy innym zaburzeniom psychicznym takim, jak depresja, zaburzenia obsesyjno – kompulsywne czy zespół Tourette’a.

Pozostałe fobie związane z włosami:

• Tomofobia – to strach przed cięciem, szczególnie chirurgicznym. Chory odczuwa niepokój również podczas obcinania włosów. Związane może być to z traumatycznymi doświadczeniami związanymi z wizytami u fryzjera w dzieciństwie. Większość maluchów bezproblemowo przekracza ten etap, lecz niekiedy to przykre doświadczenie może objawić się z wieloletnim opóźnieniem. Strach przed obcinaniem włosów może być związany również z obawą przed oceną ze strony społeczeństwo. W tym przypadku, istnieje spore prawdopodobieństwo, że pacjent cierpi na zaburzenia spowodowane fobiami społecznymi.
• Trichofobia – to chorobliwy lęk przed pojedynczymi, leżącymi luźno włosami. Co ważne, odnosi się on również do sierści zwierząt.
• Peladofobia – to lęk przed osobami łysymi.
• Gingerfobia – to strach przed osobami mającymi rude włosy.